همان‌طور كه خانم‌ها لازم است به صورت دوره‌اي و مرتب تحت معاينات متخصص زنان براي مطمئن شدن از سلامت سيستم تناسلي‌شان قرار بگيرند، آقايان هم لازم است با مشاهده كوچك‌ترين مورد غير عادي به متخصص اورولوژي مراجعه كنند، اين در حالي است كه شرم و حياي بسياري از آقايان در مراجعه به متخصصان بيماري‌هاي تناسلي، باعث بروز مشكلات جبران‌ناپذيري همچون عقيمي مي‌شود.

نمونه بارز اين دست بيماري‌ها، واريكوسل است كه با واريسي شدن عروق بيضه همراه بوده و در 10درصد مردان بالغ مشاهده مي‌شود. به عقيده كارشناسان، اين بيماري از شايع‌ترين عوامل ناباروري در مردان است.

شايع‌ترين بيماري مردان پس از بلوغ

واريكوسل يا واريسي شدن عروق بيضه شايع‌ترين بيماري مردان پس از بلوغ است و 10درصد مردان بالغ به آن مبتلا مي‌شوند. نكته مهم‌تر آن‌كه اين بيماري به‌رغم آن‌كه گفته مي‌شود شايع‌ترين عامل ناباروري مردان است لزوما منجر به ناباروري نمي‌شود. سن شروع آن هم معمولا در زمان بلوغ يا بلافاصله پس از بلوغ است، ولي در سن كمتر يا سن بالا نيز ممكن است ايجاد شود.

واريكوسل به دنبال گشادي سياهرگ‌هاي بيضه رخ مي‌دهد و در واقع نوعي تمايل سرشتي براي شل بودن جداره سياهرگ‌ها در سراسر بدن است. به بيان ديگر در افرادي كه مبتلا به واريكوسل هستند، احتمال بروز واريس پا و هموروئيد نيز بيشتر است.

واريكوسل بيماري‌اي است كه بسته به شدت آن با درد، آتروفي (كوچك شدن سايز و نرم شدن قوام بيضه) و ناباروري همراه خواهد بود. درد ناشي از واريكوسل دردي است كه با احساس سنگيني همراه است، كه با فعاليت و ايستادن تشديد شده و با استراحت بهبود پيدا مي‌كند. به‌علاوه شيوع اين بيماري در وريد بيضه چپ بسيار بيشتر از بيضه راست است.

آيا ناباروري سرنوشت حتمي واريكوسلي‌هاست؟

جالب است بدانيد كه حدود يك‌ششم مردان واريكوسل دارند و در مرداني كه دچار ناباروري هستند، اين رقم بالاتر است و به 40 درصد مي‌‌رسد. بي شك واريكوسل مي‌تواند از شايع‌ترين علل توليد كم اسپرم و كاهش كيفيت آن تلقي شود، اما همه واريكوسل‌ها بر توليد اسپرم اثر نمي‌گذارند.

وقتي خون در وريدهاي بيضه به دنبال بروز واريكوسل تجمع يابد، درجه حرارت بيضه بالا مي‌رود، در حالي كه اسپرم‌ها بايد در درجه حرارت كمتري به فعاليت‌هاي طبيعي‌ ادامه دهند،‌ براين اساس روند توليد اسپرم‌ها دچار اختلال مي‌شود. بعلاوه از آنجا كه ترشحات هورموني غدد فوق كليوي مستقيما به بيضه منتقل مي‌شود، هرگونه اختلال در وريدهاي بيضه چپ مي‌تواند در فعاليت هورموني غدد فوق كليوي هم اشكال ايجاد كند.

با اين حال هيچ رابطه علمي ثابت شده‌اي مبني بر ارتباط قطعي ناباروري و واريكوسل وجود ندارد. به‌علاوه ما از نظر اخلاقي قادر به تاييد قطعي اثرات اين بيماري بر ناباروري مردان،صرفا به دليل وجود درصدي احتمال نيستيم، مگر آن كه بررسي‌هاي تخصصي روي اسپرم‌ها (اسپرماتوگرافي) اختلالي در توليد اسپرم را تاييد كند كه در آن صورت فرد بايد تحت جراحي واريكوسل قرار بگيرد.

شايد اين بيماري بدون نشانه باشد

واريكوسل، اغلب علامتي ندارد. بندرت درد ايجاد مي‌كند و ممكن است در طول روز به علت فعاليت‌هاي جسمي بدتر شود ا ما با خوابيدن به پشت تخفيف پيدا مي‌كند. در طول زمان ممكن است واريكوسل بزرگ‌تر و چشمگيرتر شود. با اين حال از آنجا كه واريكوسل معمولا علامتي ندارد،‌ اغلب هنگام ارزيابي ناباروري يا معاينه توسط خود فرد يا پزشك متخصص كشف مي‌شود. بهترين توصيه در چنين شرايطي اين است آقاياني كه در بيضه هايشان احساس درد، تورم يا تغييرفرم مي‌كنند بايد حتما به يك اورولوژيست مراجعه كنند، چرا كه برخي از اين عارضه‌ها ممكن است به درمان فوري نياز داشته باشد.

چه وقت درمان ضروري مي‌شود؟

درمان واريكوسل ممكن است ضروري نباشد، اما اگر نابارور هستيد يا واريكوسل شما باعث درد يا تحليل‌رفتگي بيضه‌ها شده، ممكن است لازم باشد آن را ترميم كنيد. درمان با هدف بستن وريدهاي آسيب‌ديده و هدايت جريان خون به وريدهاي طبيعي انجام مي‌گيرد.

در صورتي كه تحليل‌رفتگي پيشرونده بيضه،‌ درد يا نتايج غيرطبيعي در آزمايش اسپرم رخ دهد، ترميم در دوره نوجواني ممكن است ضرورت پيدا كند.

واريكوسل،شدت و ضعف دارد، با توجه به اين‌كه ميزان گشادي وريدها در چه حدي باشد. براساس ميزان گشاد شدن وريدها، شخص داخل شكمش احساس فشار مي‌كند و وريدها ديده‌ مي‌شود. در موارد پيشرفته، اين بيماري مي‌تواند منجر به تحليل رفتن بيضه‌ها شود.

آنچه مهم است اين‌كه واريكوسل در مواردي مي‌تواند نشان‌دهنده تومورهاي بيضه يا كليه بخصوص در سمت راست باشد. در اين صورت بيمار بايد بسرعت تحت عمل جراحي قرار بگيرد. در واقع در كمتر از 10 درصد موارد، واريكوسل‌هايي كه به‌طور ناگهاني، بخصوص در سمت راست ايجاد مي‌شوند، مي‌توانند نشان‌دهنده تومورهاي كليه يا بيضه باشند. به هر حال آنچه مهم است اين كه مردان جوان، خود بايد براي معاينه مراجعه كنند تا متوجه هرگونه حالت غيرعادي در بيضه‌هايشان بشوند.

واريكوسل، هميشه نياز به جراحي ندارد

از نظر باليني روش‌هايي براي درمان واريكوسل وجود دارد كه افراد براساس شرايط مختلف مي‌توانند از آنها استفاده كنند اما بخشي از اين شرايط به مسائل فرهنگي شخص برمي‌گردد. اين درست است كه جراحي واريكوسل در شرايط معمولي، جراحي كوچكي است كه زمان كوتاهي داشته، عوارض كم و دوره نقاهت كوتاهي نيز خواهد داشت اما به عنوان مثال در يك پسر بچه 10 تا 12 ساله، به جهت آن‌كه مشكلات روحي و رواني تازه‌اي در او ايجاد نشود، مي‌توان درمان از طريق جراحي را به بزرگسالي‌اش موكول كرد تا مساله باروري يا ناباروري‌اش براي تعيين ضرورت جراحي، بررسي شود.

البته اگر اختلال در حركت اسپرم در شخص تاييد شود، نياز به عمل جراحي ضرورت مي‌يابد، اما جراحي واريكوسل در شخصي كه ازدواج كرده و بچه هم دارد، ضرورت ندارد. اگر شخص بچه ندارد، كنترل وضعيت اسپرم‌ها، هر چند ماه يك‌بار توصيه مي‌شود. فراموش نكنيد كه هرچه قدر واريكوسل شديدتر باشد، پاسخ به درمان جراحي‌اش مطلوب‌تر است.

جراحي از ديروز تا امروز

ترميم واريكوسل ممكن است با جراحي باز از طريق شكم، جراحي از طريق لاپاراسكوپي يا جراحي با ميكروسرجري (جراحي ميكروسكوپي) صورت بگيرد.

شيوه‌هاي جراحي در گذشته مبتني بر جراحي باز و ايجاد شكاف كوچكي در ناحيه طناب بيضه بوده كه از طريق شكم صورت مي‌گرفته و عوارض خاص خودش را داشته است. اما امروزه با استفاده از لاپاراسكوپي،اما بدون ايجاد شكاف بزرگ، خارج از حفره شكم، عمل واريكوسل صورت مي‌گيرد.

با اين حال بهترين و كم عارضه‌ترين شيوه جراحي اين بيماري، عمل جراحي با ميكروسرجري است كه مي‌توان به طريق ميكروسكوپي، وريدهاي بيضه را بست واز ايجاد عوارضي چون جمع شدن آب در آنها جلوگيري كرد.

منبع:jamejamonline.ir